10 września 2021 r. obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom i w związku z tym zapraszamy do kampanii społecznej, mającej na celu podniesienie społecznej świadomości o wspomnianym problemie. W odniesieniu do motta przewodniego „Życie jest jak szkło, nie rozbij go!” zachęcamy do rozmów z młodzieżą w niniejszym temacie.
W ramach kampanii realizowanej przez Gminę Myślenice odbędzie się spektakl teatralny zrealizowany w ramach programu działaj lokalnie w 2020 r. pn. „Widzisz Reaguj #niejesteśsam skierowany do uczniów klas 7, 8 oraz szkół średnich. Spektakl razem z warsztatami dla nauczycieli i uczniów zostanie wznowiony w obecnym roku szkolnym, tak aby jak największa liczba uczniów, rodziców i wychowawców mogła go zobaczyć na żywo, oraz uczestniczyć w warsztatach profilaktycznych. Projekt jest realizowany przez: Teatr im. Kardynała Karola Wojtyły, Tancerzy Studio Tańca „R”. Opieka teatralno-pedagogiczno-psychologiczna Agnieszka Tola Słomka, Karola Kaczkowska.
Z inicjatywy Międzynarodowego Towarzystwa Zapobiegania Samobójstwom (IASP) już od 2003 nagłaśniana jest problematyka suicydologii. Suicydologia to nauka zajmująca się samobójstwami (ang. suicide – samobójstwo), ale również ogólnie pojętymi tendencjami autodestrukcyjnymi i ich wyrazami, w tym m.in. samookaleczeniami. Suicydologię określa się również często mianem nauki, która zajmuje się badaniem samobójstw i zapobieganiem im.
Celem Światowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom jest zwiększenie świadomości społecznej w zakresie tej tematyki oraz wsparcie psychologiczne dla osób, u których pojawiają się myśli samobójcze.
Samobójstwami — jako poważnym problemem w dziedzinie zdrowia publicznego, trzeba się zająć, lecz zapobieganie im nie jest, niestety, łatwym zadaniem. Najnowsze badania wskazują, że zapobieganie samobójstwom jest wprawdzie możliwe, lecz wymaga całej serii działań, począwszy od zapewnienia jak najlepszych warunków wychowywania dzieci
i młodzieży, poprzez skuteczne leczenie zaburzeń psychicznych, a skończywszy na kontrolowaniu czynników ryzyka w środowisku. Sukces programów zapobiegania samobójstwu zależy przede wszystkim od odpowiedniej popularyzacji informacji na ten temat oraz od pogłębienia świadomości.
Brak uświadomienia społeczeństwa powoduje utrwalanie się legend i przesądów, które utrudniają, a często uniemożliwiają, zapobieganie zjawiskom, które niezależnie od światopoglądu, oceniamy wszyscy jako smutne, bolesne i złe. W przestrzeni społecznej niestety pokutuje wiele przekłamań, półprawd czy mitów, które należy ,,odczarować”.
FAKTY I MITY – opracowanie dr Andrzej Kobiałka – PROFILOGOS
Faktem jest że:
- Samobójstwom można zapobiec. Mimo to co 40 sekund ktoś umiera gdzieś na świecie z powodu samobójstwa, a dużo więcej osób podejmuje próbę samobójczą.
- Zaburzenia psychiczne i szkodliwe picie alkoholu przyczyniają się do wielu samobójstw na całym świecie.
- 134% zwiększyła się liczba prób samobójczychpodejmowanych przez dzieci i młodzież w grupie wiekowej 13-18 lat między 2013 a 2020 r. w Polsce. W 2013 r. osoby z tej grupy wiekowej podjęły 348 prób samobójczych, podczas gdy w 2020 r. –
- Liczba prób samobójczych zakończonych zgonem w grupie wiekowej 13-18 lat zmniejszyła się o 26%między 2013 a 2020 r. 144 osoby w wieku 13-18 lat odebrały sobie życie w wyniku samobójstwa w 2013 r., podczas gdy w 2020 r. – 106 osób.
- W Polsce prawie 2 razy więcej osób popełniło samobójstwo niż zginęło w wypadkach drogowych!W 2014 roku w wypadkach drogowych poniosły śmierć 3202 osoby, natomiast aż 6165 osób popełniło samobójstwo
Z powodu stygmatyzacji związanej zwłaszcza z samobójstwami i zaburzeniami psychicznymi wielu ludzi nie poszukuje pomocy. Zwiększenie świadomości społecznej
i przełamywanie tabu mają duże znaczenie.
Mitami są m.in. poglądy, iż:
- „Ludzie, którzy mówią o samobójstwie, nie odbierają sobie życia.”
Nieprawda. Według licznych autorów 80 do 85% samobójców ostrzegało uprzednio swoich najbliższych o zamiarze odebrania sobie życia.
- „Samobójstwo przychodzi bez ostrzeżenia.”
Nieprawda. Nawet, jeżeli desperat nie komunikuje swojego zamierzenia w sposób werbalny i bezpośredni, zawsze samobójstwo zwiastują pewne typowe symptomy, jak np.: obniżenie nastroju, przygnębienie, smutek, brak troski o wygląd zewnętrzny, unikanie kontaktów towarzyskich, pilne regulowanie własnych spraw, rozdawanie cennych przedmiotów itp.
- „Samobójcy chcą umrzeć za wszelką cenę.”
Nie wszyscy. Jedynie ci, których motywacja samobójcza ma charakter autentyczny rzeczywiście pragną umrzeć, nie uwzględniając innych rozwiązań. Tego typu motywacji samobójczych jest około 51–65%.
- „Samobójcy nie chcą umrzeć. Pragną jedynie manipulować swoim otoczeniem.” Niezupełnie. Manipulować swoim otoczeniem (niekoniecznie w sensie szantażowania), zwrócić uwagę na siebie, na swoje problemy, uzyskać pewną pomoc pragną ci spośród suicydentów, których motywacja samobójcza ma charakter instrumentalny, tzn. ci, którzy wyrażają wolę życia, jednak w innych, lepszych warunkach. Samobójcy instrumentalni stanowią 34–48% wszystkich suicydentów.
- „Poprawa nastroju po kryzysie samobójczym oznacza koniec zagrożenia.” Rzekoma poprawa nastroju może być bowiem związana
z zakończeniem walki dwóch wewnętrznych popędów — życia i śmierci, może oznaczać uwolnienie się od dylematu „żyć albo nie żyć” i podjęcie ostatecznej decyzji
o samounicestwieniu. - „Samobójstwu nie można zapobiec.”
Niekoniecznie. Jeśli motywacja samobójcza ma charakter instrumentalny, a więc wiąże się z pewnym dyskomfortem życiowym, wówczas szybkie dostrzeżenie zagrożenia
i adekwatna reakcja na nie, mogą zapobiec nieszczęściu.
- „Osoba o skłonnościach samobójczych będzie mieć je już zawsze.”
Niekoniecznie. W niektórych przypadkach skłonności samobójcze mogą mieć charakter reaktywny, sytuacyjny, mijają zatem z chwilą rozwiązania problemu. Bardziej trwały charakter mogą mieć natomiast tendencje samobójcze jednostek posiadających osobowość suicydalną. Jednak nawet osoby cierpiące na depresję endogenną mogą pomyślnie przejść terapię i z pomocą życzliwych „ważnych innych” uwolnić się od tego problemu.
- „Próby samobójcze rzadko bywają ponawiane.”
Niekoniecznie. Niektórzy autorzy (np. Anthony) szacują, że około 12% niedoszłych samobójców próby te ponawia nawet kilka krotnie, przy czym trzecia próba jest już zwykle udana. B. Hołyst mówi tu nawet o 60%.
- „Wszyscy samobójcy są umysłowo chorzy.”
Nieprawda. Owszem, wielu spośród suicydentów cierpi na pewne zaburzenia psychiczne (np. depresję, schizofrenię), jednak odsetek ich nie pozwala na przyjęcie generalnej tezy, iż choroba psychiczna, czy umysłowa leży u podłoża każdego samobójstwa.
- „Samobójstwa popełniają ludzie określonego typu.”
Nie zawsze. Owszem, można określić tzw. grupy podwyższonego ryzyka, jednak problem samobójstwa dotyka ludzi wszelkich ras, religii, ludzi w każdym wieku
i w każdej sytuacji społeczno-ekonomicznej.
Mając na uwadze hasło, iż: Życie jest jak szkło, nie rozbij go! Nakreślamy miary szerszego wpływu oddziaływań i pomocy m.in.:
- w społecznościach lokalnych, w których istnieją organizacje (szkoły, organizacje religijne, zakłady pracy itd.), które udzielają ludziom wsparcia i są na tyle zintegrowane, że kierują potrzebujących pomocy pod właściwe adresy;
- w rodzinach i kręgach towarzyskich, które dają wsparcie, zwiększają odporność, rozpoznają czynniki ryzyka zagrażające samobójstwem oraz skutecznie interweniują, aby pomoc swoim bliskim;
- w klimacie społecznym, w którym poszukiwanie pomocy w związku z zachowaniami samobójczymi nie jest już tematem tabu, lecz może być przedmiotem debaty publicznej.
- sięgając po doraźną pomoc do poradni suicydologicznych (https://ptzs.pl/poradnie-suicydologiczne)
Opracowanie: PROFILOGOS dr Andrzej Kobiałka. Profilaktyka – Diagnoza – Terapia
